Boter, kaas en etymologie

Dat nieuwsgierigheid je ver kan brengen, hebben we al geleerd van ons rolmodel Jonathan van Ness. Zo kon het gebeuren dat we op een doordeweekse zondag een Spaanse kerktoren beklommen. Eenmaal boven bleek dat de beiaardiers die ons daar waren voorgegaan, hun tijd verdreven door het spelen van eindeloze potjes boter, kaas en eieren. Een spel dat in het Spaans de veel logischere naam Tres en línea (ook wel: Ceros y Cruces, nullen en kruisen) heeft, aldus onze enthousiaste gids Sara (niet te verwarren met de hijgende Sara die daar achteraan sjokte met een halve cava-kater).

Sara de Gids vroeg ons hoe dit spel in onze taal heette. Een Japanse toeriste beweerde dat het spel in haar land niet bestaat; een mededeling die wij tot op de dag van vandaag niet geloven maar ook niet hebben geverifieerd want zo veel kan het ons nou ook weer niet schelen. We legden uit dat het bij ons, vrij vertaald, Butter, Cheese & Eggs heet, om ons direct te verontschuldigen voor deze Nederlandse stupiditeit waarvoor we geen verklaring hadden. En wat doe je als je ergens geen verklaring voor hebt? Dan klop je aan bij Onze Taal.

Die hadden helaas geen eenduidig antwoord:

Weinig over te vinden. In een woordenboek uit 1899 heet het spel ‘Boter, melk, kaas’, wat gebaseerd zou zijn op de uitroep (van de winnaar) ‘Boter, mellek, kaas / Ik speel de baas’. Maar waar die uitroep vandaan komt, staat er niet bij. Waarschijnlijk in de volksmond ontstaan. Ook Woordenboek der Nederlandsche Taal noemt die variant met ‘kaas’. Aldaar verwijzing naar boek over volksvermaken uit 1871. Kortom: het heeft meer met volkscultuur te maken dan met taal.

Uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal:

—  Boter, melk, kaas (Ik speel de baas), naam van zeker kinderspel, hierin bestaande dat twee personen om beurten in een der ruitjes van eene figuur, gevormd door vier elkander kruisende strepen, een kruis of eene nul schrijven en zoodoende trachten zelf het eerst eene rechte of dwarse rij gevuld te krijgen en dit den ander te beletten. Zie ter gouw, Volksverm. 312 [1871].

Gelukkig deed Twitter waar het goed in was en maakte de vraag ook bij anderen iets los. Zo verwees Tim Notten ons naar de persoonlijke website van neerlandicus Marc van Oostendorp waar we dit prachtige staaltje PR voor de sport vonden:

Van Oostendorp meende zich op Twitter te herinneren dat hij ooit een interview had gegeven over de Koninklijke Nederlandse Boter, Kaas en Eierenbond en de reden dat ze zich op internet gingen begeven.

We googelden de bestuursleden van de bond – op dit punt had het steeds minder met etymologie en steeds meer met gewoon stalken te maken – en vonden alleen Mieke de Vreeze (die volgens de overlevering uit “een Boter, Kaas en Eieren familie” stamt) op Facebook. Althans: we vonden íemand met die naam. Een Belgische, dus de kans dat zij betrokken is bij de Koninklijke Nederlandse… enfin, we dwalen af. Steeds verder.

Onze Taal verwees ons nog naar het Kenniscentrum voor Immaterieel Erfgoed, waar we een mail naartoe stuurde met de vraag: help ons in godsnaam aan meer informatie. Maar helaas:

Het is een moeilijke vraag. Boter, kaas en eieren ofwel kruisje-rondje staat bekend als een oud-Hollands spel. Het werd al in de eerste helft van de 20ste eeuw gespeeld maar toen heette het boter-melk-kaas en dan zei men er achter ‘ik ben de baas’. Het is minimaal zo’n 80 jaar oud. Het is een spel waar je niets voor nodig hebt (je kunt het zelfs in zand met een stokje spelen) of hooguit een stukje papier en een potlood. Dat alledaagse heeft waarschijnlijk ook voor de naam gezorgd. Boter, kaas en eieren (of boter, melk en kaas) zijn alledaagse producten die iedereen in huis heeft.

En zo lopen we toch een beetje dood, sorry voor de anticlimax. Kleine kanttekening: voor veganisten zijn boter, kaas en eieren natuurlijk geen alledaagse producten. Maar met veganisten wil toch niemand spelletjes spelen.

Meer voor mannen, minder voor vrouwen?

De laatste tijd valt ons het steeds meer op: mannen lijken een nieuwe doelgroep te zijn voor bedrijven. Wat op zich raar is, want witte mannen zijn eigenlijk altijd de doelgroep van alles geweest. Maar nu hebben marketingafdelingen, reclamebureaus en salestijgers DE MAN dan echt ontdekt als specifieke doelgroep. Vreemd genoeg lijken deze producten ook voor, nu ja, elk persoon, eigenlijk handig, maar nee, het zijn vooral MANNEN die dit moeten en willen kopen. Dus mannen, deze is voor jullie. Wil je een echte man zijn? Dan kun je echt niet zonder:

Een worst is een worst

Geloof het of niet, maar laatst waren Sara & Rachelle uitgenodigd voor hun allereerste bloggersevent. (Hoofdzakelijk dankzij de fantastische PR-skills van vriendin F., maar toch). Ja, kijkbuiskinderen, je leest nu de blog van niemand minder dan echte #foodbloggers. Dat zijn we namelijk nu schijnbaar.

Lunchen bij Mos – decadentie voor gevorderden

Wat krijg je als je een sterrenrestaurant aan het water, een Rachelle met blaasontsteking en goddelijke wijn met elkaar combineert? Een uitermate goed bestede vrijdagmiddag met uitgebreide kennis van de toiletfaciliteiten. Het restaurant in kwestie? Mos.

Momenten van bezinning in de geitenstront

In april van elk jaar sinds 1992 viert een zekere snowflake haar verjaardag. Je kunt het niet vergeten, want by god, dat laat ze niet gebeuren. Er zijn de subtiele hints, die rond Kerst al beginnen, de save-the-date een maand of twee van tevoren, de ellenlange discussies (of hoe noem je dat als iemand alleen tegen zichzelf praat) over de Jurk, de Locatie en de Gastenlijst en dan is er verdomme eindelijk de Dag. En op de Dag zijn er dan eindelijk taart, slingers en cadeautjes. Maar wat geef je iemand die alles al heeft (inclusief een existentiële crisis)? Daarop vonden wij dit jaar maar één antwoord. Geitenyoga.

Je hoeft niet te reizen om je wereld te verbreden

Onder ons – de zogenaamde millennials – is er al een tijdje een stevige trend gaande: zoveel mogelijk reizen. Het maakt niet zo veel uit waarheen, zolang je maar op verre plekken bent geweest waar je lekker hebt gemengd met de locals. Een jaartje backpacken in Azië/Australië/een ander continent dat begint met een A of gewoon helemaal een digital nomad worden staat bovendien zo lekker op je cv.

Come to Mama!

Natuurlijk zijn wij er ook geweest. Het restaurant waar alles roze is. We móesten wel. Ook al twijfelden we ernstig bij het zien van de eerste recensies. Want die waren eigenlijk alles wat je verwacht van een overhypete tent: te harde muziek, ongeïnteresseerd personeel, matig en weinig eten, lauwe witte wijn en een vette rekening. Niets van gemerkt, en daardoor juist zo blij verrast. Behalve die vette rekening dan. Maar dat hadden we vooral aan onze wijninname te danken.

Jezus, mam

Iedereen die een moeder heeft of een moeder is, weet dat je het als moeder nooit goed doet. Maar echt. Nooit. Zo komen wij allebei uit verdomd gelukkige gezinnen, met ouders die [gasps] nog steeds bij elkaar zijn. Die hard werken of hebben gewerkt om ervoor te zorgen dat het hun kinderen nooit aan iets ontbreekt. Het ontbreekt ons inderdaad aan niets. Zelfs niet aan de nodige portie volkomen onterechte gêne voor onze lieve moeders. Mama, sorry.

Funda kan een mens gelukkig maken

Wat is er leuker dan bij iemand binnen kijken? Weinig, vinden Sara en Rachelle. Behalve dan vanaf je eigen bank bij iemand naar binnen kijken en de wanstaltige smaak van sommige mensen judgen met een glas wijn in je handen. En daar komt Funda om de hoek kijken. O, Funda, how we love thee. Zelfs al wil je niet verhuizen en vooral blijven zitten waar je zit (op de bank dus), is Funda afstruinen misschien wel de allerbeste hobby die je kan hebben.

Positive thinking

Er zijn ook dingen waar Sara & Rachelle blij van worden. Dat verwacht je misschien niet, maar zo nu en dan – op gezette tijden – reflecteren we graag ook op de dingen die wél goed gaan in ons leven*, de dingen we wél waarderen en waar we noemenswaardig blij van worden. En we hopen met heel ons hart dat jullie het met ons eens zijn. Dus hier gaan we.